Táo Bón: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị Hiệu Quả

Táo Bón Là Gì?

Táo bón là một rối loạn tiêu hóa phổ biến, đặc trưng bởi tình trạng đi đại tiện không đều đặn, phân khó đi và thường có cảm giác đau đớn, cứng. Trường hợp cấp tính có thể dẫn đến tắc nghẽn ruột và yêu cầu phẫu thuật nếu không được điều trị kịp thời.

Đối với người lớn, tình trạng này được xác định khi không đi đại tiện quá 3 ngày. Đối với trẻ em, nếu trong một tuần không đi đại tiện ít nhất 3 lần, thì được xem là có dấu hiệu táo bón. Chẩn đoán có thể chia thành hai nhóm chính: táo bón nguyên phát và táo bón thứ phát.

Nguyên Nhân Táo Bón

Táo bón có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, được chia thành hai loại chính:

1. Nguyên Nhân Gây Táo Bón Nguyên Phát

   • Táo bón có nhu động bình thường: Đây là dạng do rối loạn cơ chế tống phân, thường xuất phát từ cơ thắt hậu môn hoặc cơ vòng hậu môn có vấn đề. Loại này khó phát hiện khi khám thực thể.
   • Táo bón có nhu động chậm: Khi nhu động ruột hoạt động kém sẽ làm cho quá trình tiêu hóa chậm lại. Phụ nữ, đặc biệt là những người có chế độ ăn uống ít chất xơ, dễ gặp phải vấn đề này.
   • Táo bón do rối loạn chức năng sàn chậu: Sự thoái hóa các cơ và dây chằng ở khu vực sàn chậu khiến các cơ quan như hậu môn, trực tràng không giữ được vị trí bình thường, làm cho việc đại tiện khó khăn.

2. Nguyên Nhân Gây Táo Bón Thứ Phát

   • Chế độ ăn uống và sinh hoạt: Ăn ít chất xơ, uống không đủ nước, thường xuyên uống rượu bia, cà phê, ăn nhiều thức ăn nhiều chất béo động vật, ít vận động và thói quen trì hoãn việc đi đại tiện đều là những yếu tố làm tăng nguy cơ.
   • Mắc bệnh lý thực thể: Các bệnh như nứt hậu môn, tắc nghẽn ống tiêu hóa (do khối u), bệnh trĩ huyết khối, và bệnh lý to trực tràng vô căn có thể gây ra tình trạng này.
   • Mắc bệnh lý toàn thân: Những bệnh như đột quỵ, Parkinson, rối loạn nội tiết (tiểu đường, suy giáp), rối loạn tâm lý (trầm cảm, lo âu), hoặc bệnh mô liên kết (xơ cứng bì, lupus) cũng có thể làm ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa, dẫn đến táo bón.
   • Mang thai: Sự thay đổi hormone trong thai kỳ và áp lực từ tử cung lên ruột có thể gây ra tình trạng này. Chế độ ăn của bà bầu, đặc biệt là việc bổ sung nhiều sắt và canxi, cũng có thể góp phần làm tình trạng này trở nên tồi tệ hơn.
   • Dùng thuốc: Một số loại thuốc có tác dụng phụ gây táo bón, bao gồm thuốc chống trầm cảm, thuốc kháng cholinergic, thuốc kháng axit, thuốc lợi tiểu, thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen và diclofenac, và các thuốc chứa morphin.

Ai Có Nguy Cơ Bị Táo Bón?

Hầu hết mọi người đều sẽ trải qua tình trạng này ít nhất một lần trong đời. Tuy nhiên, một số đối tượng có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

• Người trên 60 tuổi: Khi tuổi tác tăng lên, nhu động ruột có xu hướng hoạt động kém đi, gây ra tình trạng táo bón.
• Phụ nữ và phụ nữ mang thai: Phụ nữ có nhiều yếu tố nguy cơ dẫn đến tình trạng này, bao gồm thay đổi hormone trong chu kỳ kinh nguyệt và mang thai.
• Trẻ em và trẻ sơ sinh: Trẻ nhỏ có thể gặp vấn đề do thay đổi chế độ ăn uống, sử dụng sữa bột, hoặc các vấn đề sức khỏe khác.

Dấu Hiệu Nhận Biết Táo Bón

Các triệu chứng có thể thay đổi tùy thuộc vào đối tượng và độ tuổi, nhưng những dấu hiệu chung bao gồm:

• Ở người lớn: Đại tiện khó khăn, phải rặn nhiều, phân cứng hoặc nhỏ như phân cục, bụng chướng, đau bụng, có thể có máu trong phân.
• Ở trẻ em: Trẻ không đi đại tiện đủ 3 lần/tuần, phân cứng, đau bụng, quấy khóc nhiều, có thể có máu ở hậu môn do rặn quá mức.
• Ở trẻ sơ sinh: Trẻ có thể không đi đại tiện trong vòng 5-7 ngày, phân cứng, kèm máu và chất nhầy, trẻ lười ăn hoặc quấy khóc, khó ngủ do đau bụng.

Chẩn Đoán Táo Bón

Chẩn đoán táo bón thường dựa trên các xét nghiệm và kiểm tra lâm sàng, bao gồm:

• Xét nghiệm máu và phân: Kiểm tra các bệnh lý tiềm ẩn như suy giáp, thiếu máu, tiểu đường hoặc nhiễm trùng.
• Chẩn đoán hình ảnh: Các xét nghiệm CT, MRI có thể giúp xác định các nguyên nhân khác gây táo bón như u hoặc tắc nghẽn.
• Nội soi đại tràng: Giúp phát hiện các vấn đề ở ruột kết, chẳng hạn như khối u hoặc viêm nhiễm.
• Đo áp lực hậu môn trực tràng: Kiểm tra chức năng đại tiện và xác định các vấn đề trong quá trình tống phân.

Cách Trị Táo Bón

Việc điều trị tình trạng này phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra. Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Chế độ ăn uống: Uống đủ nước, ăn nhiều rau quả, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các thực phẩm dễ tiêu. Hạn chế thức ăn chế biến sẵn, rượu, bia, và các loại thực phẩm giàu chất béo động vật.
• Tăng cường vận động: Tập thể dục thường xuyên sẽ giúp kích thích nhu động ruột và hỗ trợ quá trình tiêu hóa.
• Không nhịn đi đại tiện: Trì hoãn việc đi đại tiện có thể làm tình trạng này trở nên nghiêm trọng hơn. Cần tạo thói quen đi đại tiện vào một thời gian cố định mỗi ngày.
• Sử dụng thuốc nhuận tràng: Một số loại thuốc nhuận tràng có thể được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ, nhưng cần cẩn trọng khi dùng cho trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc cho con bú.
• Thụt hậu môn: Được áp dụng trong những trường hợp táo bón nghiêm trọng, giúp làm sạch ruột. Tuy nhiên, cần có sự hướng dẫn của bác sĩ để tránh gây tổn thương cho vùng hậu môn.
• Phẫu thuật: Trong trường hợp táo bón do các vấn đề nghiêm trọng như ung thư đại tràng hoặc bệnh trĩ mãn tính, phẫu thuật có thể là giải pháp cuối cùng.

Biến Chứng Của Táo Bón Lâu Ngày

Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như:

• Bệnh trĩ: Táo bón kéo dài gây áp lực lên hậu môn, làm các tĩnh mạch ở hậu môn bị sưng và viêm.
• Nứt hậu môn: Việc rặn quá mạnh khi đại tiện có thể gây rách da ở hậu môn.
• Sa trực tràng: Trong những trường hợp nặng, tình trạng táo bón có thể khiến ruột trực tràng lòi ra ngoài.
• Suy dinh dưỡng: Táo bón kéo dài ảnh hưởng đến quá trình hấp thu chất dinh dưỡng, gây thiếu hụt dưỡng chất và làm chậm sự phát triển của trẻ em.

Cách Phòng Ngừa Bệnh Táo Bón

Phòng ngừa bắt đầu từ việc duy trì chế độ ăn uống khoa học và lối sống lành mạnh, bao gồm:

• Ăn nhiều chất xơ: Rau củ, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt là những thực phẩm giàu chất xơ có tác dụng hỗ trợ nhu động ruột.
• Uống đủ nước: Đảm bảo cung cấp đủ lượng nước cho cơ thể để giúp phân mềm hơn.
• Vận động đều đặn: Thể dục thường xuyên giúp cải thiện lưu thông máu và kích thích nhu động ruột.
• Xây dựng thói quen đi đại tiện đều đặn: Cố gắng đi đại tiện vào một thời gian nhất định mỗi ngày, tránh trì hoãn việc đi đại tiện khi có cảm giác cần thiết.

Khi Nào Cần Đi Khám Bệnh?

Nếu bạn gặp phải các triệu chứng táo bón kéo dài trên 2 tuần hoặc có những dấu hiệu bất thường như đau bụng dữ dội, máu trong phân, giảm cân nhanh chóng mà không rõ nguyên nhân, hãy tìm đến bác sĩ để được khám và điều trị kịp thời.

Câu Hỏi Thường Gặp

• Có phải là bình thường khi bị táo bón trong kỳ kinh nguyệt? Có, do sự thay đổi hormone trong kỳ kinh nguyệt có thể ảnh hưởng đến nhu động ruột.
• Tại sao phụ nữ mang thai dễ bị táo bón? Hormone progesterone trong thai kỳ làm giảm nhu động ruột, cộng với áp lực từ tử cung lên ruột có thể gây táo bón.
• Thực phẩm hoặc đồ uống nào gây táo bón? Các thực phẩm giàu chất béo, chế biến sẵn, thực phẩm chiên rán, và đồ uống chứa cafein có thể làm tình trạng táo bón trở nên nghiêm trọng hơn.
• Tại sao chế độ ăn giàu chất xơ vẫn gây táo bón? Đôi khi, việc tăng lượng chất xơ quá nhanh mà không uống đủ nước cũng có thể gây táo bón.
• Trẻ em uống sữa công thức có bị táo bón không? Có thể, nhưng nếu trẻ gặp vấn đề với sữa công thức, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để tìm loại sữa phù hợp.
• Táo bón có ảnh hưởng đến sự phát triển trí não của trẻ không? Tình trạng kéo dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và sự phát triển của trẻ.
• Tại sao người trên 60 tuổi dễ bị táo bón? Nhu động ruột của người lớn tuổi thường chậm lại, cộng với một số bệnh lý đi kèm và chế độ ăn uống không hợp lý.
• Trĩ có gây táo bón không, hay táo bón gây ra trĩ? Cả hai đều có thể tác động qua lại, với táo bón làm tăng nguy cơ phát triển trĩ, và trĩ lại làm cho việc đi đại tiện khó khăn hơn.

Bệnh Viện Đa Khoa Quốc Tế Queen

Địa chỉ: 118 Bành Văn Trân, Phường 7, Quận Tân Bình, TP. Hồ Chí Minh 

Hotline: 0812.787.787 

Website: https://queenihc.com